Als je op de Nieuwmarkt (achter de Hema) richting Plein 1455 fietst of rijdt dan zie je een gebouw met een stalen hek en een grote tuin ervoor. Dit is een van de weinige gebouwen met een voortuin in de hele binnenstad van Bolsward. Het is de Doopsgezinde kerk van Bolsward. In deze blog beschrijven we een paar punten uit de rijke historie van de Doopsgezinden in Bolsward.
Het ontstaan van de Gemeente
Het lijkt erop dat de Doopsgezinden ergens tussen 1537 en 1550 actief worden in Bolsward. Daarmee wordt het de oudste protestantse geloofgemeenschap in Bolsward. Een van de eerste leden van deze Bolswarder gemeente, Frans Dammesz. wordt op 28 maart 1545 als Doperse martelaar verbrand in Leeuwarden. Er is ook bekend dat Leenart Bouwens zeer actief was met dopen. Tussen 1551 en 1565 doopte hij in en rond Bolsward 68 mensen.
De groei van de Gemeente
Na het stoppen van de geloofsvervolgingen groeide het aantal Doopsgezinden en vonden er verschillende splitsingen plaats. In 1657 waren er zelfs 4 verschillende Doopsgezinde stromingen in Bolsward. De Vlamingen, de oude Friezen, de nieuwe Friezen en de Jan Jacobgezinden hadden ieder hun eigen plaats van samenkomst.
In 1710 besloten deze stromingen, waaronder de Waterlanders en de Vlamingen om 1 verenigde Doopsgezinde Gemeente te worden die door 1 “Leeraar” worden bediend. In 1710 was het ledental van de nieuwe verenigde Doopsgezinde Gemeente 130 personen. Het grootste ledenaantal dat in de boeken staat is 234 personen. Dit was in 1898.
De Doopsgezinde kerk in Bolsward
De huidige kerk staat er sinds 1810. De Doopsgezinden van Bolsward komen echter al sinds 1594 op de plaats van de huidige kerk bijeen. Destijds was het een schuilkerk die niet vanaf de weg kon worden gezien.
Na de komst van de Fransen werden de Doopsgezinden erkend en mocht de kerk zichtbaar zijn. Het zal ook in deze periode zijn geweest dat de huizen voor het gebouw zijn weggehaald. Het kerkgebouw werd voorzien van een Freytag orgel. Je kunt meer informatie over het orgel lezen in het artikel “Het Freytag orgel in de Doopsgezinde kerk van Bolsward”.
Het is bekend dat de nieuwbouw in 1810 ruim 8000 guldens kostte. De financiering werd voor het grootste deel mogelijk gemaakt door een vriendelijk verzoek aan koning Lodewijk Napoleon (de broer van keizer Napoleon). Hij werd verzocht om teruggaaf van 7300 guldens dat door een verordening van het nieuwe Franse bewind op rente in de lege landelijke schatkist moest worden gestort.
In 1851 werd de kerk voorzien van een nieuwe voorgevel in neoclassicistische stijl en een torentje (zonder klok). Op de oude foto hieronder die omstreeks 1860 is gemaakt zijn de aanpassingen te zien. Na 1851 zijn er vrijwel geen wijzigingen meer geweest aan de buitenzijde van het gebouw.
In 1985 wordt het kerkgebouw ook gebruikt voor de zomerpostzegels serie “kerken”.
Doopsgezinde sporen in Bolsward
Er zijn naast de kerk nog enkele Doopsgezinde sporen te vinden in de binnenstad van Bolsward. Een gewone voorbijganger zal het waarschijnlijk niet opvallen, vandaar dat ze hieronder staan met een locatie erbij.
Doopsgezinde Instelling van Weldadigheid
Op de Grote Dijlakker 38 is boven de steeg nog een plateau te vinden met een opschrift van de Doopsgezinde Instelling van Weldadigheid. Deze instelling werd begin 20e eeuw opgericht met behulp van een legaat van R.D. Mesdag. De instelling was een rusthuis “voor behoeftige weduwen en oudere dames van onbesproken gedrag”. In de jaren ‘50 heeft dit pand een andere bestemming gekregen toen naast de Doopsgezinde kerk op het Skilwijk een Doopsgezind Rusthuis werd gebouwd.
It Menniste Skil
Verzorgingshuis “It Menniste Skil” sluit de Doopsgezinde kerk aan 2 zijden in. Dit huis is voortgekomen uit het Doopsgezinde Rusthuis dat in 1951 werd opgericht. In 1981 is dit rusthuis gesloopt en vervangen voor de huidige bebouwing. Hieronder een foto die tijdens de sloopwerkzaamheden is gemaakt.
Inmiddels is het verzorgingshuis onderdeel van een zorggroep en is er geen binding meer met de Doopsgezinde gemeente.
De historische foto’s komen uit verschillende boeken van Bolsward historie.
